| Wskazówki - arkusz 3 | ||
Zadanie 1Argumenty na poparcie tezy A znajdziesz w tekście 2., akapit trzeci (a także – pośrednio – czwarty). Argumenty na poparcie tezy B znajdziesz w tekście 1., akapit pierwszy, drugi i czwarty. Zadanie 2Odpowiedzi (rozstrzygnięcia i uzasadnienia) do tego zadania należy szukać w akapicie pierwszym tekstu 1. i akapicie drugim tekstu 2. Zadanie 3Przypomnij sobie, jaki styl wyróżnia się m.in. powoływaniem się na autorytety lub badania naukowe poprzez przytoczenie cytatów? W jakim stylu mogą się pojawić sformułowania lub oznaczenia takie jak: Moc zainstalowana w tym segmencie wzrosła o 94 GW; emisja 1,2 miliarda ton CO2 rocznie; 837 GW mocy. Zadanie 4Zwróć uwagę na dosłowny sposób wykorzystania związku frazeologicznego „walka z wiatrakami” i odnieś go do myśli przewodniej całego tekstu 2. (która wyraźnie wybrzmiewa w końcówce drugiego akapitu). Zadanie 5Wróć jeszcze raz do tekstów i przeczytaj je konkretnie pod kątem zagadnienia ujętego w temacie, czyli: Wpływ elektrowni wiatrowych na środowisko. Następnie krótko przedstaw podobieństwa i różnicę w stanowiskach obojgu autorów. W tym zadaniu nie chodzi o szczegółowe omówienie (ograniczona liczba słów), ale o uogólnienie. Z obu tekstów wyselekcjonuj zatem kluczowe informacje na podany temat. Nasza rada: stwórz notatkę najpierw w brudnopisie (na końcu arkusza). Możesz to zrobić w formie tabeli, wypisując po lewej i prawej stronie stanowiska obojga autorów. Następnie porównaj je i znajdź, które poglądy są wspólne dla obu tekstów. Przepisując notatkę na czysto, sprawdź poprawność językową, ortograficzną i interpunkcyjną, aby przez przeoczenie czy niedbałość nie stracić cennych punktów. W przypadku niezmieszczenia się w limicie wyrazów (60–90 słów) będziesz miał/miała też możliwość przeredagowania/skorygowania notatki. Możesz skorzystać z następującego schematu tworzenia notatki:
Pamiętaj, że słowem jest każdy wyraz, także spójnik, zaimek, przyimek (i, oraz, ale, do, o, dla, na). Zadanie 6Aby poprawnie rozwiązać to zadanie, należy w pierwszej kolejności uważnie przeczytać załączone fragmenty tekstów. Niezbędna również będzie wiedza z lektur, dzięki temu łatwo zorientować się, że oba teksty mówią o władzy tyranów i cierpieniach społeczeństwa pod tą władzą. W odpowiedzi należy odwołać się i do fragmentów, i do całości lektury. Zadanie 7Aby poprawnie rozwiązać to zadanie, należy rozpoznać motyw literacki obecny w obu tekstach. Jego rozpoznanie nie jest trudne po dokładnej lekturze obu fragmentów. Następnie należy udowodnić występowanie tego motywu w przywołanych tekstach. Oba teksty mówią o twórczości, o wielkiej sławie, o nieśmiertelności twórcy dzięki jego dziełom. Rozpoznając motyw, uczeń może pójść dwojaką drogą – albo wskazać na motyw sławy poetyckiej, albo na motyw nieśmiertelności poety. Zadanie 8Już pierwszy wers: „Święta miłości kochanej ojczyzny!” wiele mówi o charakterze i tematyce Hymnu do miłości ojczyzny. Hymn to utwór o podniosłym charakterze, sławiący sprawy wielkiej wagi, najczęściej rozpoczynający się apostrofą oraz wyrażający uczucia i pragnienia zbiorowego podmiotu lirycznego. Zadanie 9Przygotowując się matury, koniecznie przyswój sobie pojęcie bardzo popularne w romantyzmie pojęcie mesjanizmu, nawiązujące do niewinnego cierpienia i zmartwychwstania Mesjasza. Przypomnij sobie opisywane w Dziadach cz. III (Scena I, Scena VII Salon warszawski – rozmowy towarzystwa przy drzwiach, historia Cichowskiego) prześladowania i tortury młodych polskich patriotów więzionych w carskich kazamatach (więzieniach) i wywożonych kibitkami na Sybir. Zadanie 10Aby poprawnie odpowiedzieć na to pytanie, niezbędna jest znajomość kontekstu historycznego – zarówno dotyczącego historii starożytnej, jak i historii powstania listopadowego, a także znajomość całości utworu Słowackiego i przyczyn, dla których on powstał. Termopile i postawa Leonidasa są w historii europejskiej przykładem niezłomności, poświęcenia i najwyższego patriotyzmu. Stanowią wzór do naśladowania dla wszystkich, których ojczyzna znajduje się w sytuacji zagrożenia.Zadanie 11Hasło „ku pokrzepieniu serc” odnosi się do literatury, której celem było m.in. podniesienie na duchu tęskniącego za wolnością i niepodległością narodu polskiego w czasach zaborów. Wiąże się przede wszystkim z Trylogią Henryka Sienkiewicza, w której pisarz na tle trudnych momentów dziejowych ukazuje zalety Polaków. Z jednej strony ukazał wady narodowe (prywata, spory wewnętrzne), a z drugiej – chęć poprawy i wolę naprawienia błędów. Zadanie 12Aby poprawnie przyporządkować fragmenty Lalki do podanych odpowiedzi, należy odwołać się do całości dzieła Prusa. Przypomnij sobie, gdzie Wokulski widział nędzę i upadek moralny? Mieszkańcom jakiego miasta/dzielnicy starał się pomóc? Jakie wielkie miasto zrobiło na nim wrażenie i skłoniło do refleksji nad znaczeniem porządku i harmonii oraz analogią między prawami natury a ludzkimi działaniami? Uwaga: odpowiedź E zawiera błąd rzeczowy. Zaznaczając ją, stracisz punkt. Zadanie 13Stańczyk, błazen na dworze króla Zygmunta III Starego i królowej Bony, uchodzi za symbol mądrości. Potrafił z gorzką ironią wytykać wady i głupotę ludzką. Był mędrcem w szatach błazna. Przyjrzyj się postawie i wyrazowi twarzy Stańczyka przedstawionego na obrazie Matejki. Następnie skonfrontuj ją z wrażeniem, jakie Stańczyk zrobił na Dziennikarzu. Zadanie 14Aby zdobyć punkt w tym zadaniu, musisz podać co najmniej dwie cechy Nawłoci jako typowego dworku szlacheckiego – jedną z podanego fragmentu, drugą jako dowód znajomości całej powieści. Zwróć uwagę m.in. na traktowanie gości w Nawłoci, stosunki państwo-służba oraz styl życia Wielosławskich. Warto przypomnieć sobie też wskazane w podstawie programowej księgi Pana Tadeusza. Dwór w Soplicowie wyróżniał się gościnnością i otwartością. Mickiewicz opisuje również posiłki, w tym ucztę. Nawłoć Żeromskiego jest wzorowana na Soplicowie. Choć obraz dworu w Przedwiośniu jest parodią Soplicowa, to wiele elementów kultury szlacheckiej, które można było dostrzec w Panu Tadeuszu, wciąż w Nawłoci jest obecnych. Zadanie 15.1Aby prawidłowo rozwiązać to zadanie, należy znać zastosowanie paradoksu jako środka poetyckiego, a następnie odczytać jego funkcję w wierszu Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej. Całość utworu zasadza się na przyrównaniu miłości do powietrza. Zadanie 15.2Liryka bezpośrednia to taka, w której uczucia i myśli są wyrażane bezpośrednio, a podmiot liryczny wypowiada się w pierwszej osobie. Zadanie 16Aby rozwiązać to zadanie, musisz odwołać się do znajomości całej lektury Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Wybierz przykłady bohaterów, którzy – zmuszeni przez warunki i prawa życia obozowego – złamali podstawowe zasady moralne, sprzeniewierzyli się uczuciu miłości czy poczuciu własnej godności czy ludzkiej solidarności i przyzwoitości, aby fizycznie przetrwać. Zadanie 17Przed maturą koniecznie przypomnij sobie ogólną problematykę lektur obowiązkowych. Na przykład: Miejsce Andrzeja Stasiuka to opowieść o upływie czasu i przemijaniu oraz o Łemkach wysiedlonych z Beskidu Niskiego przez komunistów po II wojnie światowej; Profesor Andrews w Warszawie Olgi Tokarczuk przedstawia rzeczywistość państwa totalitarnego oczyma cudzoziemca zagubionego w Warszawie w pierwszych dniach stanu wojennego; Katedra Jacka Dukaja to opowiadanie science fiction poruszające problem wiary w świecie, w którym człowiek jest w stanie wniknąć w strukturę materii i zdobywać kosmos. Zwróć uwagę, że liczba stwierdzeń jest większa od liczby podanych utworów. Zadanie 18Wybierając temat, kieruj się przede wszystkim trafnym doborem i znajomością bohaterów, wątków i motywów z lektur obowiązkowych, z których możesz zaczerpnąć przykłady i argumenty do skonstruowania swojej wypowiedzi pisemnej. Pamiętaj o prawidłowej kompozycji: we wstępie w sposób ogólny odnieś się do tematu, opisz motyw, jego pochodzenie, w jakim utworze pojawia się po raz pierwszy. Następnie płynnie przejdź do tezy. Sformułuj ją na końcu wstępu, aby była widoczna. Teza powinna być postawiona w taki sposób, aby można było potem dobrać do niej argumenty, przykłady i konteksty. Możesz wskazać, czym kierowałeś się w doborze przykładów, które przedstawisz w rozwinięciu (niekiedy, gdy temat jest zbyt szeroki, a odpowiadające mu wątki można znaleźć w wielu lekturach, należy wybrać jeden aspekt tematu). Rozwinięcie Twojej pracy będą stanowić akapity zawierające argumenty (uzasadniające, pogłębiające tezę). Po argumencie zawrzyj przykład z lektury. Pamiętaj o spójności. Podczas wprowadzania przykładu podaj tytuł i autora lektury (wykaz lektur obowiązkowych znajdziesz w arkuszu). Następnie omów przykład i zinterpretuj go/skomentuj. Na końcu akapitu możesz zawrzeć pasujący kontekst. Każdy kolejny argument wprowadzaj w nowym akapicie. W ostatnim akapicie krótko podsumuj swoje rozważania, przypomnij tezę oraz argumenty wraz z wnioskami. W tym miejscu możesz wyrazić swoją subiektywną opinię na dany temat lub przytoczyć ogólną refleksję, która nasunęła Ci się podczas pisania. Pamiętaj, że możesz przywołać więcej niż jedną lekturę obowiązkową. Książki z listy lektur obowiązkowych to najpewniejszy wybór, ponieważ pod właśnie nie są skonstruowane tematy wypracowań maturalnych. Uwaga: w liczbę wyrazów wliczają się też spójniki (np. i, oraz, a, ale), zaimki (np. ja, ty, kto) i przyimki (np. o, nad, na).
Temat 1. Wspomnienia dają ukojenie i siłę, ale też doprowadzają do cierpienia i smutku Wspomnienia łączą się bardzo często ze stratą bliskiej osoby, przemijaniem lub historią swojego życia. Przykłady bohaterów i motywów literackich, które możesz przytoczyć, pisząc wypracowanie na ten temat:
Temat 2. Wielcy ludzie – otoczeni nieśmiertelną chwałą czy przedwcześnie zapomniani? Przykłady bohaterów i motywów literackich, z których możesz wybrać, pisząc wypracowanie na ten temat:
|
||